Վերջին շրջանում լրատվական կայքերում, սոցցանցերում հաճախ տարածվում են սենսացիոն, շոկային տեղեկություններ, որոնց աղբյուրը Mediaport տելեգրամյան ալիքն է։ Այս ալիքը թեև բացվել է ընդամենը ամիսներ առաջ, իսկ հիմնադիրները հայտնի չեն, այնտեղ հայտնվող տեղեկությունները ստեղծման իսկ օրից հայտնվում են ընդդիմադիր կեցվածք ունեցող մի շարք լրատվամիջոցների էջերում։
Հաշվի առնելով, որ այս ալիքից տարածվող լուրերը մեծ արձագանք են գտնում մեդիասպառողների շրջանում, «Փաստերի ստուգման հարթակը» որոշեց պարզել, թե ինչ ծագում ունի ալիքը և ովքեր են կանգնած դրա հետևում։
Գործունեության մասին
Mediaport տելեգրամյան ալիքը ստեղծվել է պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո՝ 2020 թ. նոյեմբերի 11-ին։ Ալիքի նկարագրության մեջ գրված է «հավաստի լրատվություն»։ Թե ո՞վ է կանգնած ալիքի հետևում, ովքեր են գեներացնում ալիքում տեղադրվող տեղեկությունները՝ նշված չէ։
Ստեղծման սկզբնական շրջանում ալիքում բավական հաճախ կարելի էր հանդիպել առաջիկայում կայանալիք իրադարձությունների մասին տեղեկություններ, որոնք հրապարակումից ժամեր կամ օրեր անց դառնում էին իրականություն։ Դրանցից էին մի քանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների (ՊՆ նախարար Դավիթ Տոնոյան, ԱԻՆ նախարար Ֆելքիս Ցոլակյան, ԱԳ փոխնախարար Շավարշ Քոչարյան և այլն) ազատման մասին լուրերը։ Սա թույլ է տալիս ենթադրել, որ ալիքի հետևում կանգնած անձինք աղբյուրներ ունեն իշխանության մեջ։
Կեղծ լուրերի շարքը
Սակայն մեծամասամբ, այդ ամենից զատ, ալիքը, հաճախ անանուն աղբյուրներին հղում տալով, տեղեկատվական դաշտը ողողում է իրականությանը չհամապատասխանող, մանիպուլյատիվ, կոնտեքստից կտրված, բամբասանքի մակարդակի տեղեկություններով և հրապարակումներով։
Ալիքը նոյեմբերի 11-ին հայտնել էր, որ Երևան մտնող բոլոր ճանապարհները փակվել են ոստիկանական ուժերի կողմից, մարդիկ ոտքով շարժվում են Երևան։ Մինչդեռ, իրականում, ոստիկանությունը ստուգում էր տրանսպորտային միջոցները՝ պատերազմի ավարտից հետո հավանական ապօրինի զենք-զինամթերքը հայտնաբերելու նպատակով։ Ճանապարհները փակ չէին, քաղաքացիներն էլ ոտքով Երևան չէին գալիս։
Նոյեմբերի 16-ին ալիքը գրել էր, թե ԱԺ փոխխոսնակ Ալեն Սիմոնյանը չի վերադարձել գործուղումից և թաքնվում է Մոսկվայում, քանի որ Ռուսաստանի հայ համայնքի ներկայացուցիչները փնտրում են նրան Արցախի կապիտուլյացիայի համար հաշվեհարդար տեսնելու։ Մինչդեռ, Ալեն Սիմոնյանն օրեր առաջ էր վերադարձել Մոսկվայից և նույն օրը՝ նոյեմբերի 16-ին, վարում էր ԱԺ-ում Նիկոլ Փաշինյանի և պատգամավորների հանդիպումը։
Նոյեմբերի 20-ին ալիքը շտապեց տեղեկացնել, թե մահացել է Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև Սրբազանը։ Այս տեղեկությունը հերքեց Մայր Աթոռի մամուլի ծառայությունը, իսկ Պարգև Սրբազանն էլ շուտով հայտնվեց հանրության մեջ։
Դեկտեմբերի 24-ին ալիքը տեղադրեց տեսանյութ՝ գրառումով, որ ադրբեջանցիները զինտեխնիկայով զգետնում են Սյունիքի մարզի Որոտան համայնքի ցուցանակը, մինչդեռ ադրբեջանցիները զինտեխնիկայով մտել էին ոչ թե Սյունիքի մարզի Որոտան գյուղ, այլ Արցախի Քաշաթաղի շրջանի Որոտան քաղաք, որը հայտնի է Կուբաթլու անունով։ Քաղաքը դեռ պատերազմի օրերին էր անցել Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։
Mediaport-ի կողմից այսպիսի կեղծ կամ չստուգված հրապարակումները կարելի է անվերջ թվարկել։ Օրինակ՝ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի՝ աշխատանքից ազատման մասին տեղեկությունը, Սիսիանի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու հոգևոր հովիվ Պարգև քահանա Զեյնալյանի բնակարանի իբր թե խուզարկության մասին սուտ լուրը և այլն։
Հունվարի 17-ին էլ տելեգրամյան ալիքը գրեց, թե Աննա Հակոբյանին է փոխանցվել Դուբայում Ալիևներին պատկանող անշարժ գույքի սեփականության փաթեթը, և որպես ապացույց հրապարակեց գազի վճարման ինչ-որ անդորրագիր։
Բացի այդ, ալիքը հաճախ տարածում է դեղին մամուլի, դավադրության տեսությունների, բամբասանքի ոճով գրված տեղեկություններ, որոնք հիմնականում ստուգել հնարավոր չէ։ Օրինակ՝ ալիքը գրել էր Պաշտպանության նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանի և Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Ջալալ Հարությունյանի միջև՝ վերջինիս մեքենայի պայթյունից առաջ տեղի ունեցած «սուր» վեճի մասին։ Թեև ալիքը բաց տեքստով չի գրում, սակայն գրածից տպավորություն է ստեղծվում, որ Տոնոյանն է կազմակերպել Ջալալ Հարությունյանի տեղաշարժի ուղղության արտահոսքը։ Մեկ այլ գրառմամբ էլ ալիքը գրել էր, թե Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի «կապն ապահովում է» վարչապետի նախկին մամուլի խոսնակ Վլադիմիր Կարապետյանի կինը, որն իբր հանդիպումներ է ունենում Ադրբեջանի ԱԳՆ ներկայացուցիչների հետ։շ
Ալիքը պարբերաբար հանդես է գալիս իշխանությունների և նրանց մերձավորների վերաբերյալ նման տեղեկություններով, որոնք ակտիվ տարածվում են լրատվամիջոցների մի խմբի կողմից, որին կանդրադառնանք քիչ անց։
Ո՞վ է կանգնած տելեգրամյան ալիքի հետևում
Ալիքի ուսումնասիրությունը և այլ աղբյուրների հետ համեմատությունը լուրջ հիմքեր է տալիս պնդելու, որ այն ուղիղ կապ ունի ծայրահեղ պահպանողական «ՎԵՏՕ» շարժման, ինչպես նաև դրա հիմնադիր, նախկին ոստիկանապետ Վլադիմիր Գասպարյանի խորհրդական Նարեկ Մալյանի հետ։
Ամբողջությամբ կարդացեք fip.am կայքում։
